Μια σοβαρή επιπλοκή που εμφανίζεται σε ανθρώπους οι οποίοι περνάνε πολλές ώρες ή μέρες στο κρεβάτι λόγω κάποιας ασθένειας, είναι το πιεστικό έλκος ή αλλιώς κατάκλιση (εικ. 1). Η κατάσταση αυτή μπορεί να έχει τη μορφή ερυθρότητας δέρματος (στάδιο Ι) ή ακόμα και πληγής, στον πυθμένα της οποίας εκτίθεται οστό ή τένοντας (στάδιο ΙV). Σε μερικές άλλες περιπτώσεις, όπου το χρώμα του δέρματος είναι μωβ (εικ. 2), η βλάβη είναι “εν τω βάθει” και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή γιατί μπορεί να καταλήξει σε πληγή μεγάλου βάθους (πχ σταδίου ΙV). Τέλος, υπάρχουν φορές που η κατάκλιση εμφανίζεται με τη μορφή νεκρωτικής εσχάρας (εικ. 3). Σε αυτή τη περίπτωση, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και εγρήγορση μιας και το βάθος της πληγής θεωρείται “ασταδιοποίητο” ως ότου αφαιρεθεί η εσχάρα χειρουργικά ή συντηρητικά (πχ ενζυματική, υδρολυτική, βιολογική, χημική αυτόλυση).
Κύριες αιτίες εμφάνισης κατάκλισης είναι η διακοπή της αιματικής κυκλοφορίας κάτω από τη δερματική περιοχή που δέχεται παρατεταμένη πίεση (εικ. 4), ο μηχανικός τραυματισμός του δέρματος λόγω τριβής ή διάτμισης και η καταστροφή του δέματος λόγω έντονης υγρασίας ή ξηρασίας (πχ μη σωστά διαχειρίσιμη ακράτεια ούρων και κοπράνων, αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης, μη επαρκής πρόσληψη υγρών και τροφής).
εικ. 4
Δυνητκά όλοι οι άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν κατάκλιση και ιδιαίτερα άνθρωποι μεγάλης ηλικίας, με δυσκολίες σίτισης και με παθήσεις (σωματικές ή ψυχκές) οι οποίες οδηγούν σε μακροχρόνιο κλινοστατισμό ή μειώνουν την παροχή αίματος κάτω από το δέρμα (πχ σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριοπάθεια στα κάτω άκρα).
Το οικονομικό αντίκτυπο που μπορεί να έχουν οι κατακλίσεις στην κοινωνία αντανακλάται στα 9-11 δις. δολάρια που ξοδεύονται ετησίως στις Ηνωμένες Πολιτείες για το σκοπό αυτό, που αποτελεί και το δεύτερο πιο συνηθισμένο έξοδο για έναν νοσοκομειακό ασθενή (NPUAP 2016). Το προσωπικό αντίκτυπο (σωματικό, ψυχικό, κοινωνικό) είναι ίσως ανεκτίμητο, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες που, λόγω λάθος θεραπείας, η κατάκλιση παραμένει ανοιχτή για πολύ καιρό ή ανοίγει και κλείνει ανά τακτά διαστήματα. Το αισιόδοξο είναι ότι, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, μπορεί να αποφευχθεί η εγκατάσταση μιας κατάκλισης εφόσον όμως εντοπιστούν έγκαιρα τα πρώιμα σημάδια της (πχ ερυθρότητα στο στάδιο Ι) και ακολουθηθούν, άμεσα και καθημερινά, απλές οδηγίες πρόληψης για τις οποίες θα πρέπει να έχει προηγηθεί εκπαίδευση από εξειδικευμένο νοσηλευτή (εικ. 5).
εικ. 5
Στην περίπτωση που έχει ήδη δημιουργηθεί πληγή, θα πρέπει να αναζητάται η συμβουλή μόνο από επαγγελματίες υγείας (πχ χειρουργός, εξειδικευμένος νοσηλευτής) οι οποίοι έχουν ασχοληθεί πολλά χρόνια με τη θεραπεία των δερματικών ελκών. Οι ειδικοί αυτοί, θα μπορούν να εκτιμήσουν σωστά το βαθμό της βλάβης ή τους επιβαρυντικούς παράγοντες που οδήγησαν στην κατάκλιση και να κατευθύνουν τον ασθενή ή το φροντιστή/συγγενή για το σύνολο των ενεργειών που θα πρέπει να ακολουθηθούν (τρόποι αποφόρτισης, φροντίδα δέρματος, τρόπος καθαρισμού έλκους, διατροφή, χρήση ειδικών επιθεμάτων, κα) ώστε να επουλωθεί η πληγή γρήγορα και να παραμείνει το νέο δέρμα υγιές, για μεγάλο χρονικό διάστημα.
